Manipulacja to działania mające na celu osiągnięcie celu poprzez naruszenie interesów innych osób. Manipulator posunie się daleko, aby osiągnąć pożądane cele i korzysta z zasobów innych. Manipulacja jest jednym z przejawów choroby alkoholowej.
Osoby uzależnione są świetnymi manipulatorami, intrygantami i taktykami, jeśli chodzi o zaspokajanie ich samolubnych potrzeb. Wykorzystują manipulację w komunikacji ze wszystkimi: z krewnymi, przyjaciółmi, kolegami, nieznajomymi. Jak rozpoznać manipulacje alkoholika?
Manipulacja może przybrać formę otwartą. To szantaż bezpośredni, groźba. Na przykład: „Jeśli nie zrobisz tego dla mnie, zniszczę wszystkie meble w domu”, „Jeśli nie dasz mi pieniędzy, wyskoczę przez okno”, „Jeśli nie kupisz mi alkoholu to, powiem wszystkim, że jestem alkoholikiem”.
Forma ukryta to manipulacja własnym zdrowiem, samopoczuciem, zachowaniem, "nacisk" na "słabe" punkty, poczucie lęku, winy i obowiązku. Na przykład: „Nie czuję się dobrze, ponieważ odmówiłeś kupienia mi tego, czego potrzebuję”, „Nie mogę nic zrobić, ponieważ nie dbasz o mnie dobrze”, „Nie mam wystarczająco dużo pieniędzy, aby być jak wszyscy, czuję się outsiderem”, „Zawsze pracowałaś, więc nie starczyło ci czasu, aby mnie obdarzyć miłością”.
Trzecią formą manipulacji jest sabotaż w postaci opuszczonych zajęć/pracy, deprecjacji opieki ze strony bliskich, konfliktów z innymi itp. Alkoholik może też szantażować bliskich samobójstwem, okaleczeniem, a także opuszczeniem domu czy zaniechaniem wypełniania obowiązków. Celem manipulacji jest zawsze zaspokojenie własnych potrzeb, bez względu na odczucia osób bliskich. Szczególnie niebezpieczne są manipulacje w sytuacjach narastającego głodu, gdy wzrasta możliwość realizacji zagrożeń. Nierzadko zdarzają się przypadki ataków na bliskich.
Najczęściej ofiarą manipulacji padają bliscy uzależnionego. Zatem jak alkoholik manipuluje żoną? Zadaniem osoby uzależnionej jest najczęściej wywołanie poczucia wstydu, winy i strachu u najbliższej im osoby. Deklarując samobójstwo, próbuje zmusić żonę do spełnienia jego żądań, na bazie jej strachu o jego zdrowie. Oskarżając ją o udział w uzależnieniu, alkoholik „gra” na uczuciach drugiej osoby. Spełnienie jego żądań kończy się zawsze jednakowo – nasileniem i natężeniem zachowań manipulacyjnych.
Jak oprzeć się manipulacji? Ważna jest tutaj kwestia granic fizycznych i psychologicznych. Żona musi ustalić jasne granice w komunikacji z osobami uzależnionymi, a mianowicie: określić dopuszczalne i niedopuszczalne zachowanie tej osoby w domu i w stosunku do bliskich. Na przykład: „Jeśli chcesz pić, to nie rób tego w domu”, „Odmawiam dalszego komunikowania się z tobą w podobnym tonie”. Odmawiaj wyjaśnień swojego postępowania, a jeśli osoba uzależniona się ich domaga, wskaż jasno, że przyczyną jest nałóg.
Głównym mechanizmem powstawania zachowań uzależnień od alkoholu jest chęć ucieczki od rzeczywistości. Aby przestać pić, alkoholik musi zacząć zachowywać się zupełnie inaczej niż wcześniej. Zamiast beznadziejnie walczyć, musi w końcu skapitulować i przyznać się do faktów, których wcześniej nie chciał zauważać, a które świadczą o jego bezsilności wobec alkoholu, tj. rozpoznać siebie jako alkoholika. Utrudniają to właśnie zachowania manipulacyjne. Te jednak pojawiają się nie tylko w stanach głodu alkoholowego, ale też, gdy osoba uzależniona przestała pić. Manipulacje niepijącego alkoholika są przejawem tej samej niedojrzałości psychicznej, różni je od wcześniejszych form jedynie wektor wymagań. O ile wcześniej alkoholik żądał umożliwienia mu napicia się alkoholu, to w tym przypadku wykorzystuje groźbę przerwania abstynencji do realizacji swoich celów. Osoba taka grozi bliskim, że może znowu zacznie pić, jeśli ci nie spełnią jego żądań. Te częste zachowania, świadczą o niedojrzałości osoby uzależnionej i sugerują konieczność podjęcia pilnej terapii.